Nedir Fasya ?

Kaslar arasında yer alan ve kas kılıflarını oluşturan ya da daha derindeki sinir, damar gibi yapıları saran lifsi bağdoku katmanıdır. Latince «paket» anlamına gelir. Özel anatomisi ile organ ve yapıların şekillerini verirken, vücudun anatomik bütünlüğünü de sağlar. Üç boyutlu metabolik ve mekanik bir matriks oluşturarak damar, sinir, organ, meninks, kemik ve kasları çevreleyen, içlerinden geçtiği yapılarla etkileşime giren, bir ağ gibi baştan ayağa tüm vücudu kesintisiz olarak saran bir bağ doku networküdür. Fasya insan vücudundaki bağ dokularında bulunan tüm lifsel dokulardır. Fasya zengin sempatik inervasyona sahiptir.

Fasyanın mimari yapısı (çok sayıda kollajen ve elastik lifleri), üst üste, birbirinden bağımsız, vertikal, horizontal ve oblik düzlemlerde dokuyu sararak, maruz kaldığı tüm güçlere karşı direnme kapasitesini arttırmak için yapılanmıştır. Fasya yapısal bileşen, destek birimi ve çerçeve çatı sistemidir. Kollajen lifler, gerilme direnci; elastik lifler, geri çekilme kabiliyeti sağlar. Mikroskop altında içi su dolu tübüllerden oluşan organize ağsı yapıdır. Beden, fasyaların sürekliliğini oluşturan zincirler üzerinden iletişim kurması sayesinde insan vücudu fonksiyonel bir birim haline gelir. 

Fasya, tabakalarının birbirleri ile benzersiz iletişimi ve zengin VSS inervasyonu ile entegre bir sinyalizasyon sistemi olarak çalışır. Duyusal reseptörleri kaslardan 10 kat daha fazladır. Hormonlara karşı hassas, harekete karşı duyarlıdır.

Kendi özel otonomik salınımları vardır. Kontraktilite ve elastikiyet bölümleri arasında çeşitlilik gösterir. Fasyanın paralel değil her yöne doğru giden liflerinin varlığı bu pompalama işini kolaylaştırır. Tüm fonksiyonların sağlanabilmesi için fasyanın kemiklere bağlandığı destek noktalara ihtiyacı vardır. Destekleyici rolü, derin servikal fasya düzeyinde en belirgindir. Periferik fasyalar daha güçlü ve kalındır. Serebrospinal aksta fasya beyin ve spinal kordu korumak için üçlü zarf yapısına sahiptir. Kompartlaşma bedenin enfeksiyonu sınırlamada kullandığı doğal bariyerlerden önemli bir tanesidir.

Bağ dokusunun fonksiyonları ile fasya fonksiyonları aynıdır.

1. Yapısal destek sağlar (kapsül, kemik, kıkırdak)
2. Besin ve atıklarını taşır (kan)
3. Vital organları korur (kemik, kıkırdak, yağ)
4. Destek ve iletişimi sağlar (tendon, ligament, kapsül)
5. Enerji depolar (kan, yağ dokusu)
6. Kan ve lenfatik organların hücrelerini üretir (kemik iliği)
7. Onarım ve savunmaya destek olur (kan, lenf…)
8. Hücre büyümesi, farklılaşma ve göçünü sağlar
9. Yapı materyalidir, biyomekanik destek sağlar
10. Mikroorganizmalara karşı bariyer görevi oluşturur
11. Propriyoseptif ve nosiseptif reseptörleri var.

Fasyanın Özel Görevleri

1. Suspansiyon: Asma, askıya alma: Her organı uygun yerde tutmayı sağlayacak bağlantı noktalarını bir arada tutarak içsel bütünlüğü sağlarlar.
2. Seperasyon: Hareketlerin üretimi, kontrolü ve koordinasyonu ile fizyolojik güçlerin yönlendirilmesi fasyanın retansiyonu ile gerçekleşir. Farklı basınçları farklı yerlerde tutar. İnfeksiyonun yayılmasına engel olur. Postop organ fonksiyonlarının devam edebilmesini sağlar.
3. Şok ve Basınç Absorbsiyonu: Elastikiyet, seperasyon özellikleri travmanın gücünü absorbe edip ve gücün farklı yönlere dağılımını sağlar. Absorbsiyon görevi fasyanın özel anatomisine bağlıdır.
4. Ağrının iletimi: Fasya yalnızca sensitiviteye fokus olmayıp bağımsız olarak bilgi işleme yeteneğine de sahiptir.
5. Postürün Sağlanması: Postürün sağlanması ve devamlılığını kaslar, fasyalar ile oluşturur.
6. Fasya Zincirleri: Fasya zincirleri kemiklerdeki çok sayıda transfer noktanın bütünlüğünü sağlayıp etkinliklerini arttırmaya yarar. Görevleri: İletim, koordinasyon ve harmonizasyon, yükü dağıtmaktır.